GEÇ FLEKSÖR TENDON VE EKSTANSÖR TENDON YARALANMALARI TEDAVİSİ
Kaslarımızın kemiklere yapışan başlangıç ve bitiş uzantılarına ‘’tendon’’ ismi verilir. Ellerimizde yumruk yapmamızı, parmaklarımızı bükerek elimizi kapatmamızı sağlayan tendonlara ‘’fleksör tendon’’, açmamızı sağlayıp, parmakları düzleştiren tendonlara ise ‘’ekstensör tendon’’ ismi verilir. Özellikle kesici alet yaralanmalarında bu tendonlar sıkça kesilerek yaptıkları fonksiyonun kaybına neden olur. İdeal tedavi, mümkün olan en kısa zaman içinde kesik tendon uçlarını bir araya getirerek onarmaktır. Ancak çeşitli sebeplerle (maddi imkansızlık, yaşanan bölgede el cerrahisi merkezi olmaması, ilk yapılan ameliyatta başarı sağlanamaması...) ilk birkaç günde yapılması gereken ameliyat geç bir döneme kalabilir.
Gecikmiş de olsa onarım için ilk denenmesi gereken uç uca tendon onarımıdır. Ama yaralanmanın üzerinden bir ay veya daha uzun zaman geçmiş çoğu tendon kesisi için bu mümkün olmaz. Uç uca gelemeyen eksik kısmı, uygun uzunlukta başka bir tendon ile tamamlamak gerekir. Bu durumda, özellikle parmak ucundan avuç içi ortasına kadar olan bölgedeki eski fleksor tendon yaralanmaları için iki seanslı bir ameliyat gerekir. Fleksor tendonlar bu bölgede bazı köprü benzeri yapıların(pulley) altından geçtiği ve başka tendonlarla çok yakın komşulukta seyrettiği için ameliyat sonrasında buralara yapışma, ve neticesinde de çeşitli hareket kısıtlılıklarının gelişme ihtimali çok kuvvetlidir. Onarımın birinci seansında, parmak ucundan el bileğine kadar silikon tendon protezi yerleştirilir. Bu seansta kullanılan protezin görevi; etrafında yabancı cisim reaksiyon dokusu oluşturmasını sağlamaktır. 3-4 ay sonra yapılacak 2.seansa kadar bu protez yerinde tutulur. Silikon protez çıkarıldığında etrafında oluşturduğu reaksiyon, çevreyle irtibatı kesecek boş bir tüp oluşturmuş olur. 2.seansta bu protez çıkarıldıktan sonra, eksikliği fonksiyon kaybı yaratmayacak bir tendon alınarak bu tübün içine koyulur, yaralanmış tendonun parmak ucu ve el bileğindeki sağlam uçlarına dikilir. Yeni yerleştirilen tendon parçası, silikon çıkarıldıktan sonra etrafındaki reaksiyon sayesinde oluşan tüpün içine yerleştirileceği için muhtemel çevresel yapışıklıklardan kaçınılmış olur. Tendon grefti olarak en sık palmaris longus(el bileği büktürücü tendonlarından biri) veya ayaktan plantaris tendonu(ayak bileğini tabana doğru büktüren tendonlardan biri) kullanılır. Aynı fonksiyonu üstlenen bir kaç tane tendon olduğu için, başka amaçla kullanılmak üzere bu tendonların alınması herhangi bir eksiklik doğurmaz. Ameliyat bitiminde erken dönemde onarım yapılan bölgelerin gerilerek zarar görmemesi için yarım alçı şeklinde bir splint yapılarak 3-4 hafta belli hareketler kısıtlanır.
Ameliyat sonrasında yapışıklık ihtimali çok daha az olan bölgelerde tek seanslı tendon grefti ile onarım da yapılabilir. Ekstensor tendonun parmak ucuna yapıştığı bölgede gecikmiş yaralanma olan olgularda parmak uç boğumunu sabitleme ( distal interfalageal eklem artrodezi), başparmak ekstensor tendonu(EPL)’nun yaralandığı gecikmiş olgularında ise işaret parmağı ekstensorlarından biri(EIP)nden tendon transferi gibi alternatif cerrahi girişimler de uygulanabilir.
Hem erken, hem de geç dönem tendon cerrahisinden sonra fizyoterapi çok önemlidir. Başarıyı, hastanın motivasyonu ve fizyoterapiye uyumu belirleyecektir.